عملکرد تحصیلی

داد نوجوانانی که والدین خودکامه دارند کمتر به خود متکی هستند و نمی‌توانند به تنهایی کار انجام دهند یا از خود عقیده‌ای داشته باشند یا مستقلانه مسئولیت قبول کنند. در ضمن این نوجوانان اعتماد به نفس کمتر و استقلال و خلاقیت و پیشرفت کمتری دارند، ذهن کنجکاو ندارند، از نظر اخلاقی کمتر رشدیافته هستند و در برخورد با مشکلات روزمره عملی، تحصیلی و ذهنی، انعطاف‌پذیری کمتری دارند (باقری، 1373).

2-9-پیشنهی نظری تحقیق
اکثر روانشناسان صرف‌نظر از مکتبی که به آن معتقدند، کنشهای متقابل میان والدین و فرزندان خود را اساس تحول عاطفی تلقی می‌کنند. (مهرابی‌زاده وهمکاران، 1379) بامریند ازسبکهای فرزند پروری مستبد، مقتدر و سهل گیر نام برد .براساس نظریهی‌بامریند، سبکهای فرزندپروری به عنوان واسطهی بین متغیرهای هنجاری آنان و جامعه پذیری کودکانشان عمل میکند سبکهای فرزندپروری هم دارای نقش حمایتی و هم غیر حمایتی هستند که البته پیامد به کارگیری هر یک از آنها برتحول کودک متفاوت است. نتایج به دست آمده از برخی پژوهشها، رابطه سبکهای فرزندپروری با شایستگی های اجتماعی کودکان را نشان داده است (بامیرند، 1991).
تحقیقات الدر، لوئیس و پیترسون نشان داد که نوجوانی که والدین خودکامه دارند کمتر متکی به خود هستند و نمی‌توانند به تنهایی کار انجام دهند یا از خود عقیده‌ای داشته باشند یا مستقلانه مسئولیت قبول کنند در ضمن این نوجوانان اعتماد به نفس کمتر و استقلال و خلاقیت و پیشرفت کمتری دارند، ذهن کنجکاو ندارند، از نظر اخلاقی کمتر رشدیافته هستند و در برخورد با مشکلات روزمره عملی، تحصیلی و ذهنی انعطاف‌پذیری کمتری دارند. (باقرپناه،1384). به عقیدهی مککلهلند پیدایش انگیزه پیشرفت در افراد شیوه‌های تربیتی والدین آنها بستگی دارد افراد دارای نیاز پیشرفت در محیط‌هایی پرورش می‌یابند که از آنان انتظار کفایت و لیاقت می‌رود و در سنین پایین به آنها استقلال داده می‌شود و اقتداگرایی پدری اندکی وجود دارد و عاری از سلطه‌گری مادری هستند (شاملو، 1385) تحقیقات وینتر پانتوم نشان می‌دهد که مادران پسرهای پیشرفت‌گرا در مقایسه با مادران پسرهایی که انگیزه پیشرفت کمتری داشتند از فرزندان خود در کسب مهارت‌ها و استقلال انتظارات بیشتری داشتند تا در سن 7 سالگی رفت و آمد در شهر را یاد بگیرند، کارهای جدید و مشکلی انجام دهند و در کارهایی که مستلزم رقابت است از خود برتری نشان دهند.
برعکس مادران پسرهایی که انگیزه پیشرفت در آنها ضعیف بود محدودیت‌های زیادی برای این مطالعه نشان داد که آموزش مستقل، تسلط و مراقبت در سنین، پایین به کودکان در رشد انگیزش پیشرفت آنان مؤثر است (غفوری،1380). بیتز و داج (1997) در مطالعه‌ی تأثیر حمایت‌های اولیه را روی سازگاری کودکان در مدرسه مورد بررسی قرار دادند. یافته‌هایی حاکی از آن بود که حمایت‌کنندگی والدین موجب سازگاری بهتر در رابطه با مشکلاتی همچون مشکلات رفتاری، مهارت‌های اجتماعی و عملکرد تحلیلی می‌گردید.تایلر (1992) هم در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که ترکیب مناسبی از شیوه‌های تربیتی خوب و تنبیه برای موفقیت تحصیلی مفید است. بیشترین تأثیر تربیتی والدین بر روی موفقیت تحصیلی ترکیب تربیت خوب و تنبیه مناسب است. بدترین تأثیر زمانی است که شیوه‌ی تربیتی بد با تنبیه نامناسب همراه شود.
محور نظری پژوهش حاضر بر اساس نظریهی باومریند است. او سه سبک فرزند پروری مستبدانه، مقتدرانه و سهل گیرانه را با در نظر گرفتن کنترل والدین یا رائۀداده است. پژوهشهای انجام شده بر روی این سه سبک نشان داده است که این سبک ها ممکن است پیامدهای مثبت یا منفی را در کودکان به وجود آورد.
فرزند پروری مستبدانه با مهارگری شدید، سطوح بالای جدیت، انضباط بی ثبات و سختگیرانه و سطوح نسبتاً پایینی از صمیمیت عاطفی مشخص می‌گردد. این سبک با پیامدهای رفتاری منفی مانند اختلالهای برونسازی شده و درونیسازی شده و سطوح پایینتر کنش‌وری هیجانی ارتباط دارد. (دیاز،2005) از سوی دیگر فرزندپروری مقتدرانه با ترکیبی‌ از مهارگری حمایت عاطفی بالا، سطوح مناسبی از استقلال و ارتباطات دو سویه میان کودک و والد مشخص می‌شود. این سبک با پیامدهای تحولی مثبت همچون پیشرفت تحصیلی بالاتر، اتکایب یشتر به خود، انحرافات رفتاری کمتر و روابط بهتر با همسالان مرتبط است. سبک سهل‌گیرانه که پژوهش‌های کمتری را نسبت به دو سازهی دیگر به خود جلب نموده است، با کمبود مهار والدینی به گونه‌ای که اعمال قدرت والدین روی رفتار کودک با شکست مواجه می‌شود و گرایش به تن دادن به خواسته‌ای کودک مشخص می‌شود. این سبک نیز با بزهکاری و پرخاشگری که ناشی از کمبود نظارت والدین و بی تفاوتی والدین در این سبک است، ارتباط دارد (رینالدی و هوم، 2011).
فصل سوم
روششناسی تحقیق

3-1- مقدمه
در این فصل، ابتدا به طرح پژوهش خواهیم پرداخت، سپس به جامعهی آماری تحقیق، روش نمونهگیری و شیوه نمونهگیری اشاره خواهد شد. پس از آن ابزارهای جمعآوری اطلاعات و روش های تعیین اعتبار و قابلیت اعتماد مطرح گردیده است.
3-2- طرح تحقیق
طرح تحقیق حاضر از نوع طرحهای غیرآزمایشی و به طور دقیق از نوع همبستگی است. این پژوهش در پی آن است تا به ارتباط بین متغیرها را در قالب یک مدل علی مورد بررسی قرار دهد.
3-3- جامعهی آماری
در این پژوهش جامعه آماری شامل تمامی‌دانشآموزان سال دوم دروهی اول مقطع متوسطهی شهر ایلام (پایه هشتم) می‌باشد. براساس اطلاعات و داده‌های اداره آموزش و پرورش شهرستان ایلام، تعداد دانشآموزان سال دوم (پایه هشتم) دورهی اول مقطع متوسطهی شهر ایلام در سال تحصیلی 94-1393، بر اساس آمار واحد آمار و برنامه ریزی اداره کل آموزش و پرورش استان، 2890 نفر است.

3-4- روش نمونهگیری و روش برآورد حجم نمونه
جهت بدست آوردن حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران و به شیوهی زیر استفاده شده است.
سپس برای بالابردن ضریب اطمینان و کاستن از خطا این تعداد به 340 نفر رسانده شد.
در این مطالعه نیز برای رسیدن به نمونه آماری، از روش ترکیبی استفاده شد. به این معنی که ابتدا از نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای برای انتخاب مدارس و همچنین مدارس دخترانه و پسرانه استفاده شد. آنگاه از شیوهی نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک بهره گرفته شد و نمونه های مورد نظر را بر اساس دفتر حضور و غیاب کلاسها انتخاب گردیدند و ضمن مشخص نمودن کد هر مورد پرسشنامه در اختیار آنها گذاشته شد تا در اختیار والدین خود قرار دهند. در این تقسیم بندی نوع والد (پدر یا مادر) نیز در نظر گرفته شد.
3-5- ابزار اندازهگیری
برای جمعآوری داده ها از پرسشنامهی شیوه های فرزندپروری دیاناباومریند استفاده شد. دیاناباومریند این پرسشنامه را در سال ١٩٧٢ طراحی کرد. پرسشنامه شامل سی جمله است که ده جمله آن به شیوه قاطعانه، ده جمله به شیوه مستبدانه و ده جمله دیگر نیز به شیوه سهلگیرانه مربوط میشود. الگوی پاسخگوی به سؤالها از مقیاس ۵ درجهای‌لیکرت (کاملاًموافقم، موافقم، مطمئن نیستم، تقریبأ مخالفم و مخالفم) تبعیت می‌کند. علاوه بر الگوی پاسخ‌دهی، نمره گذاری سؤالات پرسشنامه دیاناباوم نیز بر مبنای مقیاس لیکرت صورت میگیرد و با جمع نمرات سؤالات مربوط به هرشیوه، سه نمره مجزا بدست می‌آید.
این پرسشنامه دارای سی گویه می‌باشد که ده گویه آن بیانگر سبک سهل‌گیرانه، ده گویه آن بیانگر سبک مقتدرانه و ده گویه آن بیانگر سبک مستبدانه است. والدین دانش‌آموزان میزان موافقت خود را با هر یک از جملات علامت‌گذاری می‌کنند، سپس نمره‌های هر یک از ده سؤال جمع و یک نمره بین پنج تا ده برای هر سطح از شیوه‌های فرزندپروری به دست می‌آید. به عبارت دیگر هر کدام از والدین در هر پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری دارای سه نمره مجزا می‌باشد که مربوط به سطح نگرش‌های شیوه‌های فرزندپروری (مقتدر، مستبد و سهل‌گیر) است.
در پرسشنامه مذکور، نگرش شیوه مقتدرانه از طریق جمع نمره‌های 4، 5، 8، 11، 15، 20، 22، 23، 27 و 30 سنجیده می‌شود و نگرش شیوه‌های سهل‌گیرانه از طریق جمع نمره‌های سؤال‌های 1، 6، 10، 13، 14، 19، 21، 24، 28 و 17 و نگرش شیوه‌ی مستبدانه از طریق جمع نمره‌ها و سؤال‌های 2، 3، 7، 9، 12، 16، 18، 25، 26 و 29 سنجیده می‌شود. با جمع کردن نمونه‌ها، سه نمره مجزا به دست می‌آید، یعنی یک نمره برای سهل‌گیرانه، یک نمره برای مستبدانه و یک نمره برای مقتدرانه.
برای سنجش عملکرد تحصیلی دانشآموزان مهمترین ملاک، معدل سالانه دانشآموزان میباشد. بنابراین با توجه به اینکه پژوهش حاضر در نیمهی اول سال تحصیلی 94-93 انجام گرفت، محقق برای سنجش عملکرد تحصیلی، مجبور گردید که به نمرهی معدل دانشآموز در خردادماه مراجعه نماید. لذا معدل سالانه دانشآموز به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی مورد استفاده قرار گرفت. برای این کار پس از مشخص کردن پرسشنامهی سبکهای فرزندپروری برای هر دانشآموز و گذاشتن شمارهای مخصوص در گوشهای از آن، پس از بازگشت پرسشنامههای، شماره را با شماره دانشآموز مقایسه و معدل هر دانشآموز بر روی پرسشنامههای برگشتی قید میشد.
3-6- شیوه تجزیه و تحلیل داده ها
روش های آماری مورد استفاده در این پژوهش مشتمل بر “آمار توصیفی” و” آمار تحلیلی” است که از طریق نرم افزار 16spss مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. در بخش آمار توصیفی از جداول توصیفی، درصد، فراوانی، درصد فراوانی تجمعی، میانگین، انحراف معیار و … استفاده شده است. در بخش تحلیل استنباطی پژوهش نیز از آزمون های همبستگی، T و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
3-7- پایایی پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری
بورای پایایی این مقیاس را بین 77/0 تا 92/0 گزارش کرده است.(بورای،1997، به نقل از مهرورز، 1378). اسفندیاری (1374) برای تعیین پایایی از روش بازاریابی استفاده کرده و نتایج زیر را به دست آورده: میزان پایایی برای شیوه سهل‌گیر 69/0، برای شیوه استبدادی 77/0 و برای شیوه مقتدر 73/0 بود. مهرافروز (1378) نیز ضریب پایایی را به شیوه‌ی آلفای کرونباخ برای سبک مقتدرانه مادر 55/0 شیوه استبدادی مادر 74/0 و شیوه سهل‌گیرانه مادر 61/0 به دست آورد. همچنین، ضریب پایایی را با بهره گرفتن از روش «دو نیم کردن» برای شیوه مقتدر مادر 52/0، شیوه استبدادی مادر 73/0 و شیوه‌های سهل‌گیر مادر 55/0 به دست آورد. رابینسون و همکاران (2001) برای تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده کرده‌اند و نتایج زیر را به دست آورده‌اند: میزان پایایی برای شیوه‌های اقتدارمنش 86/0، برای شیوه استبدادی 82/0 و برای شیوه آزادگذاری 64/0 بود. جرج (2004) ضریب پایایی را با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ برآورده کرده است که به ترتیب برابر با سبک مقتدر 90/0، سبک مستبد 83/0 و سبک سهل‌گیرانه 61/0. در این پژوهش ضریب پایایی از روش آلفای کرونباخ و تنصیف برای شیوه مقتدرانه مادر 59/0 و 17/0 شیوه استبدادی مادر 63/0 و 66/0، شیوه استبدادی مادر 63/0 و 66/0 و شیوه سهل‌گیرانه مادر 48/0 و 60/0 به دست آمد.
جدول 3-1: پایایی پرسشنامه‌ی سبک‌های فرزندپروری
متغیر
خرده مقیاس
آلفای کرونباخ
آلفای تنصیف
معناداری
سبک‌های فرزندپروری
مقتدرانه
59/0
17/0
05/0
مستبدانه
63/0
66/0
05/0
سهل‌گیرانه
48/0
60/0
05/0

فصل چهارم
توصیف و تحلیل اطلاعات
(یافتههای پژوهش)

4-1 – مقدمه :
یافته‌ها و دستاوردهای پژوهش عبارت است از نتایج محاسبه و تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده. به بیانی دیگر، تعبیر و تفسیر داده‌ها را یافته های پژوهش گویند.یافته‌ها و دستاوردهای پژوهش اطلاعات واقعی است که از فرآیند پژوهش علمی به دست آمده است.
از اینرو داده های تحقیق که اطلاعات خام و غیر تجربی و تنها آماره های کمی هستند، باید با توجه به اهداف و فرضیه‌های تحقیق، تفسیر و تعبیر شوند تا به یافته ها و دستاوردهای پژوهش تبدیل گردند. در این مرحله اطلاعات و داده های کد گذاری شده پس از تجزیه و تحلیل و پردازش به وسیله رایانه توسط محقق مورد تفسیر و تعبیر قرار میگیرند.
4 -2- آمار توصیفی :
در این نوع تجزیه و تحلیل، پژوهشگر داده های جمع آوری شده را با بهره گرفتن از شاخص‌های آمار توصیفی، خلاصه و طبقه بندی میکند.
در این قسمت جداول آماری، آماره های توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و نمودار مربوط به انواع سبک‌های فرزندپروری مورد بررسی قرار گرفتهاند.

4-3- توصیف داده ها
جدول 4-1- انواع سبکهای فرزندپروری در بین نمونه آماری
سبک فرزندپروری
فراوانی مطلق
درصد فراوانی
درصد فراوانی معتبر
درصد فراوانی تجمعی
قاطعانه
222
65.2
64.3
58.0
سهلگیرانه
42
12.4
12.4
77.6
استبدادی

76
22.4
22.4
100
جمع
340
100
100
——
داده های جدول فوق بیانگر آن است که سبک فرزندپروری 58درصد والدین در ایلام قاطعانه، 22درصد استبدادی و 12 درصد نیز سهلگیرانه بوده است.
جدول 4-2 اولویتبندی انواع سبکهای فرزندپروری و آمارههای مربوط به آنها
انواع سبک
میانگین
میانه
مد
انحراف معیار
واریانس
قاطعانه
83/3
95/3
4
0/275
346/0
سهلگیرانه
48/2
40/2
40/2
592/0
352/0
استبدادی
75/2
70/2
60/2
621/0
385/0

یافتههای جدول فوق نشان میدهد که اولویت نخست والدین برای تربیت فرزندان سبک قاطعانه بوده و پس از آن والدین در تربیت فرزندان خود از سبکهای استبدادی و سهلگیرانه استفاده نمودهاند.
نمودار 4-1 بررسی توزیع انواع سبکهای فرزندپروری
4 -4 آمار استنباطی:
در این بخش به بررسی فرضیه های تحقیق به کمک آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی میپردازیم. آزمون همبستگی پیرسون به بررسی وجود رابطه معنی دار و خطی بین دو متغیر فاصلهای میپردازد.فرض صفر در این آزمون عبارت است از عدم وجود رابطه معنی دار و فرض مقابل عبارت است از وجود رابطه معنی دار بین دو متغیر مورد بررسی، در صورتی که سطح معنی داری آزمون کمتر از 0.05 باشد فرض صفر رد شده و با اطمینان 95% میتوان گفت رابطه معنی داری بین دو متغیر مورد بررسی وجود دارد. اگر مقدار ضریب همبستگی پیرسون مثبت باشد بنابراین رابطه بین دو متغیر مثبت و مستقیم است یعنی با افزایش یکی دیگری نیز افزایش می‌یابد و اگر علامت ضریب همبستگی منفی باشد یعنی دو متغیر رابطه معکوس دارند، در نتیجه با افزایش یکی دیگری کاهش مییابد و بالعکس. آزمون تی نیز برای ارزیابی اختلاف معنادار بین میانگین متغیر آزمون در یک گروه با میانگین متغیر آزمون در گروه دوم استفاده می‌شود .

فرضیه اول:
بین سبک فرزندپروری قاطعانه والدین و عملکرد تحصیلی فرزندان، همبستگی معناداری وجود دارد.
جدول 4-3- آزمون همبستگی بین سبک فرزندپروری قاطعانه و عملکرد تحصیلی فرزندان
متغیر
میانگین
انحراف استاندارد
مقدار همبستگی
معنی داری
سبک قاطعانه
83/3