پیچیدگی/ شرایط: از آنجایی که این مدل فقط اطلاعات را یک‌طرفه نمایش می‌دهد، درجه پیچیدگی آن کم است.(احمدی،۱۳۸۲)
۲-۳-۲.مدل فعال‌کردن
توضیحات: این مدل، علاوه بر ارائه اطلاعات در مورد خدمات مورد نیاز کاربران، برخی از خدمات را که تنها از طریق یک سازمان دولتی ارائه می‌شود به‌صورت الکترونیکی مدیریت می‌شود و تراکنش کاملی از خدمات به‌صورت الکترونیکی به کاربران ارائه می‌شود.
کانال‌ها: شامل کانال‌های مختلف مورد دسترس بوده و انتخاب کانال وابسته به خدمات الکترونیکی است. با توجه به پورتال اینترنت، معمولا خدمات از طریق پورتال اداره خدمات تحویل داده می‌شود، اما می‌تواند برای کاربر از طریق پورتال دولتی مرکزی در دسترس‌تر و راحت‌تر باشد.
پیچیدگی / مورد نیاز: از آنجا که این مدل ممکن است تعامل الکترونیکی دوطرفه‌ای بین دولت و کاربر داشته باشد که شامل مسائل امنیتی وشناسایی است، دارای پیچیدگی بیشتر بوده و به یک توانایی بیشتری برای تغییر داخلی نیاز دارد.(اربابیان،۱۳۸۲)
۲-۳-۳.مدل ادغام
توضیحات: در این مدل، خدمات یا گروه خدمات، معمولا شامل بیش از یک سازمان دولتی بوده و در سراسر سازمان‌های درگیر یکپارچه است.
کانال‌ها: شامل کانال‌های مختلف بوده و انتخاب کانال‌ها به نوع خدمات وابسته است. با توجه به پورتال اینترنت، خدمات می‌تواند از طریق پورتال دولت مرکزی یا از طریق پورتال‌های مختلف سازمان‌های دولتی ارائه شود.
پیچیدگی/ مورد نیاز: از آنجایی که این مدل در سراسر خدمات سازمان‌های دولتی مختلف، ادغام شده پیچیدگی آن بسیار بالا است و نیاز به توانایی تغییر نه‌تنها در داخل یک سازمان، بلکه در هماهنگی با سایر سازمان‌های دولتی دارد و همچنین به استانداردسازی، یکپارچه‌سازی و اشتراک‌گذاری داده‌ها نیاز دارد.(پهلوانیان،۱۳۸۴)
۲-۳-۴.مدل رشد
توضیحات: در این مدل، خدمات دولتی با خدمات بخش خصوصی و ترکیبی از هر دو به کاربر ارائه می‌شود.
کانال‌ها: مانند سه مدل دیگر، ممکن است شامل انواع کانال‌ها باشد. با توجه به پورتال اینترنت ممکن است خدمات از طریق پورتال دولتی مرکزی یا یک سازمان دولتی ارائه شود.
پیچیدگی/ شرایط: از آنجایی که این مدل ترکیبی از خدمات بخش خصوصی و دولتی است، دارای بالاترین پیچیدگی است و به ادغام داده‌ها، استانداردها و روش‌ها و بهطور خاص، پذیرش عمومی و سیاسی اهداف کسبوکار بخش خصوصی و دولتی نیاز دارد.(احمدی،۱۳۸۲)
ارتباط برقرار کردن: با توجه به اطلاعات ارتباط کاربر در مورد خدمات دولتی مورد نیازشان، هدف باید شامل ارائه این اطلاعات برای همه خدمات دولتی مربوط به سازمان‌های مختلف دولت از طریق (الف) پورتال مرکزی دولت الکترونیک برای ارائه خدمات به کاربران خارجی و (ب) از طریق پورتال اینترانت برای خدمات به کاربران دولتی محدود شده باشد.
فعال کردن: با توجه به توانایی کاربران برای انجام معاملات برای تعدادی از خدمات الکترونیکی، هدف باید قادر به ارائه ۱۵۰ خدمت برتر و مهم‌تر و از طریق پورتال مرکزی و پورتال اینترانت تا پایان دوره ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ باشد.
ادغام: با توجه به ادغام سازمان‌های مختلف، خدمات یا گروهی از خدمات بهطور مشترک ارائه می‌شوند در نتیجه فراهم آوردن امکان دسترسی همه سازمان‌های دولتی به داده‌های مشترک برای اجرای انواع خدمات مورد نیاز ضروری است. این داده‌های به‌اشتراک گذاشته‌شده عبارتند از:
– اطلاعات شهروند: ID شماره ملی، نام، تاریخ تولد، جنس و … .
– اطلاعات کسبوکار: تعداد ثبت‌نام تجاری، نام کسبوکار، نام مالک، نوع فعالیت و … .
– داده‌های زمین: محل، اندازه، مالک، (واقعی یا برنامه‌ریزی شده) استفاده از بسیاری و … .
در نهایت، مهم است توجه داشته باشید که چهار مدل مختلف توضیح داده شده بالا باید به‌عنوان یک گرایش عمومی برای رویکرد دولت الکترونیکی دیده شود. باید آن را به‌عنوان قوانینی سخت‌گیرانه در مورد تمام خدمات دولتی درنظر بگیرند.(حیدری،۱۳۷۴)
۲-۳-۵.گذرگاه ادغام
گذرگاه ادغام میان‌افزار مبادله‌گرا است که امکان ارتباط میان شرکت‌کنندگان در ابتکار عمل دولت الکترونیک را فراهم می‌سازد. به‌عنوان یک قاعده معماری، یک مدل تک‌رابطه‌ای برای اجرای پیشنهاد است که در آن هر سازمان دولتی تنها برای دسترسی به اطلاعات و خدمات ارایه‌شده از سوی سازمان‌ها دولتی از گذرگاه ادغام استفاده می‌کند. بنابراین گذرگاه ادغام، نقطه مرکزی حیاتی برای اتصال و تبادل اطلاعات میان سازمان‌های دولتی، کانال‌های تعامل با کاربر، سیستم‌های شرکت و ارایه‌دهندگان خدمات مشترک است.(حسینی و همکاران،۱۳۸۴)
گذرگاه ادغام باید از ویژگیهای زیر حمایت کند:
– خدمات پیام
– خدمات فنی
– خدمات امنیت
۲-۳-۶.ابزار تعامل کاربر
ابزار تعامل کاربر زیرساخت به‌اشتراک گذاشته‌شده‌ای است که اجازه می‌دهد تا سازمان‌های دولتی از طریق کانال‌های الکترونیکی مانند اینترنت، پیامک و ایمیل به برقراری ارتباط با کاربران بپردازند. ابزار برای استقرار سریع خدمات الکترونیک جدید، به‌ویژه برای آن دسته از سازمان‌های دولتی که فاقد برنامه برای اجرای زیرساخت‌های خود هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اجزای خاص به شرح زیر در دسترس خواهند بود:
– موتور الکترونیکی
– اطلاع‌رسانی کاربر
– گذرگاه پیامک
– گذرگاه تلفن گویا
– گذرگاه سیستم شرکت
گذرگاه امنیتی کاربر
راه حل های امنیتی کاربر با توجه به جنبه‌های امنیتی کاربر که در زیر مورد اشاره قرار گرفته است، مرتب می‌شوند:
– تایید هویت و اعتبار صدور
– احراز هویت کاربر
– مجوز کاربر
– امنیت ارتباطات
راه حل های پیشنهادی از فرایندهای کسبوکار و راه حل های فنی شکل یافته است. در مرحله بعد توسط زیرساخت‌های کلیدی عمومی۱ ارتقا یافته و مورد حمایت قرار می‌گیرد.
فرایندهای کسبوکار کلیدی: در این خصوص، دو فرایند کلیدی با صاحبان کسبوکار خاص برای اجرای پیشنهاد وجود دارد که عبارت است از:
صدور :اعتبار مسئول تایید هویت اولیه و صدور اعتبارنامه کاربر است. یک مجموعه واحد از اعتبار در همه خدمات الکترونیکی قابل استفاده خواهد بود. در ابتدا، شناسه کاربری و رمز عبور توسط امور مدنی صادر می‌شود. سپس زمانی که زیرساخت‌های کلیدی عمومی اجرا شد، گواهی‌نامه دیجیتالی جایگزین شناسه کاربری و رمز عبور می‌شود.
مدیریت حقوق کاربر: هر سازمان به‌صورت جداگانه به اعطا، لغو و بررسی حقوق کاربران برای دسترسی به خدمات ارایه‌شده از سوی سازمان می‌پردازد. با این حال، مدیریت حقوق کاربران در حوزه کسبوکار تحت تمرکز و نگهداری وزارت صنعت و تجارت هستند.
راه‌حل فنی: گذرگاه امنیت کاربر خدمات زیر را ارائه می‌دهد:
– تایید هویت کاربر
– مجوز کاربر
– مدیریت کاربران
– دسترسی به اقدامات زیرساخت‌های کلیدی عمومی
زیرساخت‌های کلیدی عمومی: هدف از ابتکار زیرساخت‌های کلیدی عمومی، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ارتباطات و مبادلات الکترونیکی مورد اعتماد است. این ابتکار به تعریف فرایندها، مسئولیت‌ها و زیرساخت‌های فنی و ایجاد نهادهای جدید می‌پردازد. هنگام انطباق با زیرساخت‌های کلیدی عمومی، راه‌حل امنیتی کاربر در حوزه‌های زیر را افزایش می‌دهد.
– احراز هویت از طریق استفاده از گواهی و کلیدهای خصوصی
– تنفیذ از طریق گواهینامههای خاص و گواهینامههای خاص با ویژگیهای اضافی
– محرمانه بودن ارتباطات و یکپارچگی از طریق رمزگذاری کلید خصوصی و عمومی
– جلوگیری از انکار به کمک استفاده از امضای دیجیتال
در شکل زیر مرور کلی از سازمان زیرساخت‌های کلیدی عمومی برنامه‌ریزی شده ارائه شده است.(رضوانی،۱۳۸۷)
۲-۳-۷.درگاه پرداخت
راه حل های پرداخت باید ملاک دسترسی گسترده به کاربران دارا یا فاقد حساب بانکی باشد . به‌علاوه راه حل های پرداخت باید برای کاربر مناسب باشد. برای نمونه، پرداخت باید در همان مرحله که خدمت دولتی مورد نیاز است، اجرا شود.در بلند‌مدت، این برنامه روش‌های پرداخت چندگانه مانند صورت‌حساب الکترونیک، کارت‌های اعتباری، حساب‌های اعتباری و بدهی مستقیم را ارائه می‌دهد. در مرحله آزمایشی صورت‌حساب الکترونیک، در انطباق با معیارهای اصلی در دسترس، اجرا خواهد شد. کارت‌های پرداخت به‌عنوان وسیله‌ای که تسهیلات زیادی را برای کاربران فراهم می‌سازد، مدنظر قرار گرفته‌اند. (جلالی،۱۳۸۵)
در زیر ویژگیهای کلیدی را که برای اجرا برنامه‌ریزی شده‌اند بیان می‌کنیم:
– تعامل کاربر
– مدیریت محتوا
– مدیریت کاربر
به منظور فراهم‌ساختن دسترسی به خدمات دولت الکترونیک، پورتال باید یک یا هر دو نقش زیر را ایفا کند:
– نقش فهرست اتصال: امکان دسترسی به وب‌سایت‌های دیگر دولت الکترونیک از طریق سازمان‌های دولتی
– نقش پورتال کامل: که در آن خدمات در سایت پورتال ارائه می‌شود.(جمعه پور،۱۳۸۴)
متن کامل در سایت 40y.ir
۲-۳-۸. پورتال داخلی
هدف پروژه توسعه پورتال داخلی دولت به‌عنوان بخش مرکزی برای کارکنان بخش دولتی عبارت است از:
– دسترسی به اطلاعات داخلی منتشر شده توسط سازمان‌های دولتی برای دیگر سازمان‌های دولتی (به‌عنوان مثال، اقدامات دولت، مقررات و اطلاعیه‌ها)
– دسترسی به خدمات داخلی دولت برای دولت الکترونیک که میان سازمان‌های دولتی(مانند دستور پرداخت) و برنامه‌های به‌اشتراک گذاشته شده ملی دولت(مانند مکاتبات دولتی) و پایگاه داده دولت، ارائه شده است.
۲-۴.مدل‌های اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات الکترونیک
۲-۴-۱.مدل انتشاری
مبنای این مدل، انتشار اطلاعات دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی برای همه اقشار جامعه است تا بر اساس آن بتوانند بهتر تصمیم‌گیری کنند. این مدل به شهروندان کمک می‌کند که بدانند چه خدمات دولتی ارائه می‌شوند و چگونه می‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد. همچنین در این مدل، اطلاعات مربوط به اقدامات و عملکرد دولت در اختیار حوزه وسیعتری از مردم قرار می‌گیرد. مزیت این مدل آن است که یک شهروند مطلع بهتر می‌تواند از خدمات ارائه شده استفاده کند. استفاده از این مدل وضعیت فقدان اطلاعات که در کشورهای در حال توسعه متداول است، را اصلاح می‌کند. از ویژگیهای اصلی این مدل عبارت است از:
– قراردادن قوانین و مقررات دولتی به صورت آنلاین
– در دسترس قراردادن نام، آدرس، پست الکترونیکی و شماره تلفن و فاکس ادارات و سازمان‌های دولتی و اطلاعات خدمات ارائه شده توسط آنها به صورت آنلاین
– در دسترس قراردادن اطلاعاتی از قبیل طرح‌ها، بودجه، هزینه و گزارش عملکرد سازمان‌های دولتی به صورت
